Achter de rustige uitstraling van Weesp schuilt een rijke geschiedenis van handel, verdediging en ambacht.
Een groots verleden
Wie Weesp vandaag de dag bezoekt, treft een sfeervolle vestingstad aan de Vecht. Rustig, charmant en met een dorps karakter. Maar achter dat beeld schuilt een rijke geschiedenis van handel, verdediging, ambacht en onafhankelijkheid.
Al eeuwenlang speelt Weesp een opvallende rol in de regio – en dat is terug te zien in het stadsbeeld, de monumenten en zelfs in de namen van bekende gebouwen.
Van water en wapens
De oudste vermelding van Weesp dateert uit 1156, toen het nog bekend stond als Wesopa. De stad groeide op aan de rivier de Vecht, in een tijd waarin water net zo belangrijk was als wegen nu. Niet alleen voor transport, maar ook voor drinkwater, handel en veiligheid. Dankzij deze strategische ligging kreeg Weesp in 1355 stadsrechten van graaf Willem van Beieren. Vanaf dat moment mocht de stad zichzelf verdedigen, recht spreken en economische vrijheid bieden aan haar inwoners.
De vestingwerken die daarna werden aangelegd — met bastions, stadspoorten en een verdedigingswal — zijn nog altijd zichtbaar in het straatbeeld. En niet zonder reden: Weesp moest zich meermaals verdedigen tegen aanvallen, onder andere van Utrechtse en Gelderse troepen. Zelfs de Pruisen probeerden de stad in te nemen, maar werden in 1787 teruggeslagen dankzij slimme verdediging én een flinke dosis Nederlandse nattigheid.
Wist u dat?
..dat Weesp ouder is dan Amsterdam?
Ja! Amsterdam viert in 2025 zijn 750-jarig bestaan (op basis van een vermelding uit 1275), maar Weesp wordt al in 1156 genoemd. Dat maakt Weesp dus bijna een eeuw ouder.
..dat Weesp nog een eigen bestuur heeft?
Sinds 24 maart 2022 hoort Weesp officieel bij de gemeente Amsterdam. Maar in tegenstelling tot andere stadsdelen, is Weesp een zelfstandig stadsgebied met een gekozen bestuurscommissie.
..dat Weesp ooit meer dan 60 jeneverstokerijen had?
In de 17e en 18e eeuw stond Weesp bekend als jeneverstad — zó goed zelfs, dat de VOC de Weesper variant verkoos voor aan boord.
..dat de geur van chocolade ooit dagelijks in de stad hing?
Dat kwam door de Van Houten-fabriek, die in de 19e eeuw Weesp op de wereldkaart zette als cacaostad.
..dat Weesp drie molens heeft die nog steeds draaien?
De Vriendschap, De Eendragt en ’t Haantje zijn markante blikvangers langs de Vecht en in het stadsbeeld.
..dat er ooit een kasteel stond aan de rand van Weesp?
‘Huis ten Bosch’ werd in de 13e eeuw gebouwd en in 1672 volledig verwoest — de resten liggen nog altijd onder de grond bij Fort Uitermeer.
..dat de inwoners van Weesp zichzelf ‘Weespermoppen’ noemen?
Net als het beroemde amandelkoekje dat dezelfde naam draagt — en minstens zo goed bewaard gebleven is.
Ambacht en drank
Weesp was niet alleen een verdedigingsstad, maar ook een stad van makers. In de middeleeuwen ontstonden hier tientallen brouwerijen en jeneverstokerijen. Het heldere Vechtwater was ideaal voor het produceren van drank, en dat bleef niet onopgemerkt. Weesper jenever werd beroemd, en het verhaal gaat dat zelfs de VOC de voorkeur gaf aan Weesper flessen boven andere varianten.
In de 19e eeuw volgde een nieuwe economische bloeiperiode, dankzij chocolade. Coenraad van Houten vestigde zijn fabriek in Weesp en maakte de stad beroemd met zijn vernieuwende cacaoproducten. Niet alleen werden er fabrieken gebouwd, maar ook woningen en een kerk voor het personeel. Zo werd de geur van cacao een herkenbaar onderdeel van het dagelijkse leven in Weesp.
Bereikbaarheid als troef
De ligging aan de Vecht maakte Weesp van oudsher goed bereikbaar, maar de komst van de Weespertrekvaart in 1639 en het spoor in 1874 veranderden alles. De verbinding met Amsterdam werd sterker, en Weesp ontwikkelde zich tot een forensenstad avant la lettre. Tot op de dag van vandaag is station Weesp een belangrijk knooppunt in het regionale treinverkeer.
De stad groeide langzaam maar gestaag. Wijken zoals Aetsveld en Leeuwenveld ontstonden, en sinds enkele jaren wordt er volop gebouwd in Weespersluis. De combinatie van historie, bereikbaarheid en woonkwaliteit maakt Weesp aantrekkelijk voor een brede doelgroep.
Van eigen gemeente naar stadsgebied
Tot 2022 was Weesp een zelfstandige gemeente. Maar na een referendum, waarin 57% van de inwoners voor aansluiting bij Amsterdam stemde, werd de stad officieel onderdeel van de hoofdstad. Toch bleef Weesp zijn eigen gezicht behouden. In plaats van op te gaan in een groot stadsdeel, kreeg het een aparte status als ‘stadsgebied’ binnen Amsterdam, mét een eigen bestuurscommissie.
De trots op de lokale identiteit is nog altijd voelbaar. Of u nu een geboren Weesper bent of er net komt wonen: u merkt al snel dat dit een stad is met karakter.
Bronnen:
https://nl.wikipedia.org/wiki/Weesp
https://openresearch.amsterdam/nl/page/123171/erfgoed-van-de-week-weesp-670-jaar-stadsrechten
https://nos.nl/artikel/2422461-weesp-is-nu-een-stukje-amsterdam-maar-ik-blijf-een-weespermop
Contact opnemen
Neem contact
met ons op
Neem vandaag nog contact met ons op en laat ons u begeleiden.